TRÁCH NHIỆM CỦA CHỦ ĐẦU TƯ KHI NHÀ THẦU PHỤ BỊ CHẬM THANH TOÁN – GÓC NHÌN PHÁP LÝ

Trong các dự án xây dựng có nhiều tầng thầu, tranh chấp chậm thanh toán cho nhà thầu phụ diễn ra rất phổ biến. Phần lớn nguyên nhân xuất phát từ:

• Chủ đầu tư chậm giải ngân

• Nhà thầu chính không thanh toán đúng tiến độ

• Hồ sơ nghiệm thu – khối lượng kéo dài

Vậy chủ đầu tư có trách nhiệm gì khi nhà thầu phụ bị chậm thanh toán? Luật sư DFC phân tích dưới góc độ pháp lý.

1. Nghĩa vụ thanh toán của chủ đầu tư theo pháp luật

Theo Luật Xây dựng 2014, Luật Thương mại 2005, trách nhiệm của chủ đầu tư gồm:

✔ Thanh toán đúng tiến độ theo hợp đồng

Chủ đầu tư phải giải ngân đúng thời hạn khi:

• Hạng mục đã nghiệm thu

• Hồ sơ thanh toán hợp lệ

• Không có tranh chấp về chất lượng

✔ Không được giữ tiền quá hạn nếu không có lý do hợp pháp

Việc trì hoãn để “làm khó”, “giữ tiền” hoặc “chờ vốn” đều có thể bị coi là vi phạm nghĩa vụ hợp đồng.

✔ Đảm bảo dòng tiền cho các nhà thầu

Chủ đầu tư có trách nhiệm đảm bảo

• vốn đối ứng

• kế hoạch giải ngân

• tiến độ thanh toán qua từng giai đoạn

✔ Chịu lãi chậm trả (nếu có thỏa thuận)

Nhiều hợp đồng quy định phạt chậm trả hoặc lãi chậm giải ngân → Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm tài chính.

2. Nhà thầu phụ có quyền yêu cầu chủ đầu tư thanh toán trực tiếp không?

✔ Có, trong một số trường hợp pháp luật cho phép.

Theo Điều 16 Nghị định 37/2015/NĐ-CP và thực tiễn xét xử:

Nếu nhà thầu chính không thanh toán cho nhà thầu phụ, và chủ đầu tư chưa thanh toán cho nhà thầu chính, nhà thầu phụ có quyền:

• Đề nghị chủ đầu tư tạm giữ số tiền

• Đề nghị chủ đầu tư thanh toán trực tiếp cho nhà thầu phụ (nếu có thỏa thuận hoặc có nguy cơ nhà thầu chính bỏ trốn, phá sản)

📌 Đây là công cụ pháp lý quan trọng để bảo vệ nhà thầu phụ trước nguy cơ mất tiền.

3. Chủ đầu tư có trách nhiệm gì khi nhà thầu chính chây ì thanh toán?

Mặc dù nhà thầu phụ ký hợp đồng với nhà thầu chính, nhưng chủ đầu tư vẫn có các trách nhiệm:

✔ Tạo điều kiện để giải quyết thanh toán

Chủ đầu tư phải phối hợp cung cấp hồ sơ nghiệm thu, khối lượng để nhà thầu phụ có căn cứ đòi tiền.

✔ Hạn chế rủi ro thất thoát tài sản

Nếu biết nhà thầu chính có dấu hiệu:

• Bỏ trốn

• Không thanh toán

• Mất năng lực tài chính

→ Chủ đầu tư phải tạm dừng thanh toán, không được chuyển tiền cho nhà thầu chính khi có tranh chấp.

✔ Chịu trách nhiệm khi quản lý dự án yếu kém gây thiệt hại

Nếu chủ đầu tư:

• Thiếu trách nhiệm trong nghiệm thu

• Chậm phê duyệt hồ sơ

• Không thực hiện nghĩa vụ giám sát
  → Có thể bị coi là một phần nguyên nhân gây chậm thanh toán.

4. Nhà thầu phụ nên làm gì khi bị chậm thanh toán?

DFC khuyến nghị quy trình 4 bước:

1️⃣ Rà soát hợp đồng & hồ sơ nghiệm thu

Xác định trách nhiệm rõ ràng của các bên.

2️⃣ Gửi văn bản yêu cầu thanh toán

Gửi cho:

• Nhà thầu chính

• Đồng gửi cho chủ đầu tư để biết tình hình

3️⃣ Đề nghị chủ đầu tư hỗ trợ – hoặc thanh toán trực tiếp

Nếu nhà thầu chính chậm trả quá 30 ngày → lập tức gửi văn bản đề nghị.

4️⃣ Khởi kiện – yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Trong nhiều vụ việc, DFC hỗ trợ:

• Phong tỏa khoản phải trả

• Yêu cầu chủ đầu tư giữ lại tiền

• Khởi kiện nhà thầu chính

• Buộc thanh toán trực tiếp cho nhà thầu phụ

5. Kinh nghiệm thực tế từ DFC

Qua hàng trăm vụ tranh chấp xây dựng, DFC nhận thấy:

✔ Nhà thầu phụ yếu thế vì không trực tiếp làm việc với chủ đầu tư

→ Cần sự hỗ trợ pháp lý ngay từ khi phát sinh nợ.

✔ Chủ đầu tư thường sẵn sàng phối hợp khi có luật sư

→ Vì họ muốn tránh bị kéo vào tranh chấp lớn.

✔ Nhiều vụ việc được giải quyết chỉ trong 2–4 tuần bằng thương lượng

6. Kết luận

Chủ đầu tư có trách nhiệm quan trọng trong việc đảm bảo dòng tiền và tiến độ thanh toán của dự án.
Khi nhà thầu phụ bị chậm thanh toán, chủ đầu tư không thể “đứng ngoài cuộc”.

📞 Luật sư DFC – Đồng hành thu hồi công nợ xây dựng
Tel: 0913.348.538
Web: www.thunodfc.com – www.luatsudfc.vn